FILIPINO 10 - KWARTER 3 - ARALIN 6

Interactive na Aralin

Nobela (Paglisan) at Wika (Pang-ugnay)

Pumili ng Aralin

Unang Araw: Panitikan

Nobelang "Paglisan" (Things Fall Apart)

Ikalawang Araw: Wika

Paggamit ng mga Pang-ugnay

Unang Araw: Aralin sa Panitikan

Nobelang "Paglisan" (Things Fall Apart)

Mga Layunin

Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang:

• Natutukoy ang tradisyong kinamulatan ng Africa batay sa sipi ng nobela.
• Nasusuri ang binasang buod batay sa Teoryang Kultural.
• Napag-uugnay ang mga salitang magkakaugnay ang kahulugan.
• Nasusuri ang napanood na *excerpt* ng nobela.

Panimula: Ano Ito?

Ito ay isang *yam* o ubi. Sa Pilipinas, isa lamang itong pagkain. Ngunit sa Africa, partikular sa lahi ng Igbo na ating pag-aaralan, ang *yam* ay simbolo ng kayamanan, kasipagan, at pagiging tunay na lalaki. Ito ang "Hari ng mga Halaman" para sa kanila.

Ang ating aralin ngayon ay tungkol sa nobelang **"Paglisan" (Things Fall Apart)**, at susuriin natin ito gamit ang **Teoryang Kultural**—kung paano hinubog ng mga tradisyon at paniniwala ang mga tauhan.

Pagbasa sa Akda (Buod)

Si Okonkwo ay isang kinatatakutang mandirigma mula sa lahi ng Umuofia. Ang kanyang buong buhay ay nakatuon sa pagiging iba sa kanyang amang si Unoka, na isang tamad at baon sa utang. Para kay Okonkwo, ang kahinaan ay kasalanan.

Dahil sa kanyang pagsisikap, siya ay naging isang pinuno, may tatlong asawa, at maraming ani ng *yam* (ubi).

Isang araw, ang nayon ay nagdesisyon na patayin si Ikemefuna, isang batang lalaki na ibinigay sa Umuofia bilang bayad-pinsala at inalagaan ni Okonkwo. Naging parang tunay na anak na ang turing niya rito. Ngunit sinabi ng Oracle (ang kanilang diyos) na kailangang mamatay ang bata. Kahit na pinayuhan si Okonkwo na huwag makialam, siya mismo ang tumaga kay Ikemefuna dahil sa takot na matawag siyang mahina.

Ang pagpatay na ito ang simula ng kanyang "paglisan". Nasundan pa ito ng aksidenteng pagbaril at pagpatay niya sa isang kapwa-Umuofia. Ang kaparusahan: pagpapatapon sa kanya mula sa nayon sa loob ng pitong taon. Ito ang pinakamatinding dagok sa kanyang pagkatao.

Gabay na Tanong

Sagutin ang mga tanong sa ibaba batay sa iyong binasa. (Ang iyong sagot ay para sa iyong sariling pagninilay).

1. Sino si Okonkwo at ano ang kanyang pinakamalaking kinatatakutan?

2. Bakit kinailangang patayin si Ikemefuna?

3. Bakit mas pinili ni Okonkwo na patayin si Ikemefuna kaysa magpakita ng kahinaan?

4. Ano ang sinasabi ng pagpapatapon kay Okonkwo (kahit aksidente) tungkol sa kanilang batas?

5. Ang mga tradisyon ba ng Umuofia ay nakabuti o nakasama kay Okonkwo? Patunayan.

Gawain 1: Pagtatapat-tapat (Talasalitaan)

Piliin ang tamang kahulugan sa Hanay B para sa bawat salita sa Hanay A.

1. Mandirigma Pumili ng sagot... a. Pag-alis o pagpanaw b. Manghuhula; utos ng diyos c. Binigo; hindi pinagbigyan d. Kinalakihan; nakasanayan g. Kawal; manlalaban

2. Oracle Pumili ng sagot... a. Pag-alis o pagpanaw b. Manghuhula; utos ng diyos c. Binigo; hindi pinagbigyan d. Kinalakihan; nakasanayan g. Kawal; manlalaban

3. Kinamulatan Pumili ng sagot... a. Pag-alis o pagpanaw b. Manghuhula; utos ng diyos c. Binigo; hindi pinagbigyan d. Kinalakihan; nakasanayan g. Kawal; manlalaban

4. Paglisan Pumili ng sagot... a. Pag-alis o pagpanaw b. Manghuhula; utos ng diyos c. Binigo; hindi pinagbigyan d. Kinalakihan; nakasanayan g. Kawal; manlalaban

5. Siniphayo Pumili ng sagot... a. Pag-alis o pagpanaw b. Manghuhula; utos ng diyos c. Binigo; hindi pinagbigyan d. Kinalakihan; nakasanayan g. Kawal; manlalaban

Gawain 2: Reaksyon sa Video

Panoorin ang maikling *excerpt* na ito. Paano ipinakita ng video ang tradisyon ng mga Umuofia (hal. sa musika, sa pananamit, sa kilos)?

Gawain 3: Pangkatang Gawain (Para sa Klase)

Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Narito ang inyong mga gagawin:

Pangkat 1 (Visual): Gumawa ng *Spider Web Diagram* ni Okonkwo. Ilagay sa gitna ang "Teoryang Kultural" at sa mga paa ang mga tradisyon na nakaapekto sa kanya.

Pangkat 2 (Auditory): Magsagawa ng *Radio Play* (2 minuto) ng diyalogo ni Okonkwo at ng isang elder tungkol sa utos ng Oracle.

Pangkat 3 (Kinesthetic): Magpakita ng *Tableau* (buhay na larawan) ng 3 tradisyon: Pista ng Yam, Paghatol ng Oracle, at Paglisan.

Pangkat 4 (Literary): Sumulat ng maikling *Iskrip ng Puppet Show* tungkol sa desisyon na patayin si Ikemefuna.

Ebalwasyon (Unang Araw - 10 puntos)

Piliin ang titik ng tamang sagot. I-click ang "Tapos Na!" sa ibaba para makita ang iyong iskor.

1. Ano ang pamagat ng nobela ni Chinua Achebe na nangangahulugang "Paglisan"?

A. Pride and Prejudice

B. Noli Me Tangere

C. Things Fall Apart

D. War and Peace

2. Siya ang pangunahing tauhan na isang matapang na mandirigma ngunit takot matawag na mahina.

A. Unoka

B. Okonkwo

C. Ikemefuna

D. Obierika

3. Sa lipunang Igbo, ang *yam* (ubi) ay itinuturing na...

A. Sumpa sa mga magsasaka

B. Pagkain lamang ng mahihirap

C. Simbolo ng pagkalalaki at kayamanan

D. Gamot sa lahat ng sakit

4. Anong teoryang pampanitikan ang sumusuri sa epekto ng tradisyon at batas ng lipunan sa tauhan?

A. Teoryang Romantisismo

B. Teoryang Kultural

C. Teoryang Formalismo

D. Teoryang Bayograpikal

5. Sino si Ikemefuna?

A. Ang tamad na ama ni Okonkwo.

B. Ang batang alay-bilanggo na inalagaan ni Okonkwo.

C. Ang pinuno ng mga puting misyonero.

D. Ang kaibigan na nagtaksil kay Okonkwo.

6. Bakit pinatay si Ikemefuna?

A. Dahil nagkasakit siya nang malubha.

B. Dahil ito ang utos ng Oracle.

C. Dahil sinuway niya si Okonkwo.

D. Dahil tumakas siya.

7. Ano ang kaparusahan sa aksidenteng pagpatay na nagawa ni Okonkwo?

A. Pagpapatapon sa sariling nayon sa loob ng 7 taon.

B. Pagbabayad ng isang daang yam.

C. Pag-aalay ng sariling anak.

D. Kamatayan sa pamamagitan ng pagbigti.

8. (Talasalitaan) Ang ibig sabihin ng "paglisan" ay...

A. Pagdating

B. Pag-alis

C. Pagdiriwang

D. Pag-iyak

9. (Talasalitaan) "Si Unoka ay laging siniphayo ng mga nagpapautang." Ang *siniphayo* ay...

A. Pinagbigyan

B. Binigo

C. Pinautang

D. Pinagtawanan

10. Batay sa pagsusuri, ano ang naging sanhi ng trahedya ni Okonkwo?

A. Ang kanyang labis na takot na maging mahina, na humantong sa bulag na pagsunod sa tradisyon.

B. Ang pagdating ng mga misyonerong puti.

C. Ang kanyang katamaran at pagiging baon sa utang.

D. Ang pagmamahal niya kay Ikemefuna.

Ikalawang Araw: Aralin sa Wika

Paggamit ng Angkop na Pang-ugnay

Balik-Aral

Kahapon, sinuri natin ang nobela ni Okonkwo. Natutunan natin na ang bulag na pagsunod sa tradisyon, dala ng takot na matawag na mahina, ay maaaring magdulot ng trahedya o "paglisan" sa sarili.

Lunsarang Akda: "Bata, Bata... Pa'no Ka Ginawa?" (Buod)

Mula sa Africa, lilipat tayo sa Pilipinas. Basahin ang buod ng isang sikat na nobelang isinapelikula at pansinin ang mga salitang naka-bold.

Umiikot ang kwento kay Lea, isang babaeng may prinsipyong 'liberated' o malaya. Siya ay isang ina, ngunit may dalawa siyang anak na magkaiba ang ama. Si Lea ay nakikipag-ugnayan sa parehong ama para sa kapakanan ng mga bata.

Ipinakikita ng nobela ang kanyang pakikibaka laban sa mga tradisyonal na paniniwala ng lipunan tungkol sa pagiging ina at babae. Sa huli, ipinapaliwanag niya na ang pagiging ina ay hindi hadlang upang maging isang buong tao.

Gabay na Tanong

Sagutin ang mga tanong sa ibaba.

1. Sino si Lea at ano ang kanyang sitwasyon bilang ina?

2. Ano ang ipinahihiwatig ng pakikibaka ni Lea laban sa tradisyonal na paniniwala?

3. Ikumpara si Lea kay Okonkwo (mula kahapon). Ano ang pagkakaiba ng kanilang paninindigan sa tradisyon?

Pagtalakay sa Wika: Mga Pang-ugnay

Ang mga salitang naka-bold sa ating binasa ay tinatawag na **Pang-ugnay**. Ito ang "pandikit" natin sa mga salita, parirala, at pangungusap. Mahalaga ito sa paggawa ng **Panunuring Pampelikula** upang maging malinaw ang iyong paliwanag.

1. Pang-angkop

Naglilink sa panuring at salitang tinuturingan.

-ng (babaeng malaya)

na (matapang na babae)

2. Pang-ukol

Naglilink ng pangngalan sa ibang salita.

para sa mga bata

laban sa tradisyon

ukol sa pagiging ina

3. Pangatnig

Naglilink ng dalawang kaisipan o pangungusap.

ina at babae

ina, ngunit malaya

hindi hadlang upang maging tao

Gawain: Pagsasanay sa Panunuri

Punan ng tamang pang-ugnay ang mga patlang sa panunuring pampelikula na ito. I-type ang iyong sagot.

1. Ang pelikula 'Bata, Bata...' ay isang obra. ng

2. Mahusay ang pagganap ni Vilma Santos ni Carlo Aquino. at

3. Ipinakita sa pelikula ang isang babae malakas ang loob. na

4. Nagustuhan ko ang pelikula malinaw nitong ipinakita ang isyu. dahil / sapagkat

5. Ang kwento ay sa isang ina. ukol / tungkol

Ebalwasyon (Ikalawang Araw - 5 puntos)

Piliin ang pinaka-angkop na pang-ugnay para sa bawat pangungusap.

1. Maganda ang sinematograpiya ____ mabilis ang daloy ng kwento.

A. dahil

B. ngunit

C. at

D. para sa

2. Ito ay isang pelikula ____ nagpapakita ng katapangan ng isang babae.

A. -ng

B. na

C. g

D. kung

3. Hindi ako sang-ayon sa kanyang desisyon ____ naiintindihan ko kung bakit niya ito ginawa.

A. subalit

B. at

C. o

D. ayon sa

4. Ang pelikula ay ____ sa tunay na buhay ng maraming Pilipino.

A. ukol

B. ayon

C. na

D. g

5. Ang pag-arte ng mga bata ay mahusay, ____ ang pelikula ay naging makatotohanan.

A. ngunit

B. para sa

C. kaya

D. o

Pagninilay (Sintesis ng 2 Araw)

Sumulat ng isang maikling talata. Ano ang natutuhan mo tungkol sa pagsusuri ng kultura (mula kay Okonkwo) at lipunang Pilipino (mula kay Lea)? Paano makakatulong ang paggamit ng tamang pang-ugnay upang maipaliwanag ang iyong mga natutuhan?