FILIPINO 10 - KWARTER 3 - ARALIN 5

Interactive na Aralin

Panitikan (Sanaysay) at Wika (Tuwiran at Di-Tuwiran)

Pumili ng Aralin

Unang Araw: Panitikan

Talumpati ni Nelson Mandela

Ikalawang Araw: Wika

Tuwiran at Di-Tuwirang Pahayag

Unang Araw: Aralin sa Panitikan

Talumpati ni Nelson Mandela

Mga Layunin

Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang:

• Naipaliliwanag ang pangunahing ideya ng sanaysay na binasa.
• Naihahambing ang pagkakaiba at pagkakatulad ng sanaysay sa ibang akda.
• Naibibigay ang katumbas na salita gamit ang analohiya.
• Naibibigay ang sariling reaksiyon sa pinanood na video.

Panimula: Kilala Mo Ba Siya?

Ang nasa larawan ay si Nelson Mandela, ang unang naging pangulo ng South Africa na nanalong galing sa isang demokratikong halalan. Nabilanggo siya ng 27 taon dahil sa paglaban sa 'Apartheid' o sistema ng paghihiwalay ng lahi.

Ang ating tatalakayin ay ang kanyang tanyag na talumpati na "Glory and Hope," na binigkas niya sa kanyang inagurasyon noong 1994.

Pagbasa sa Akda (Buod)

Sa harap ng mga pinuno ng mundo at ng kanyang mga mamamayan, ipinahayag ni Nelson Mandela ang pagtatapos ng "apartheid" o paghihiwalay ng lahi. Tinawag niya ang sandaling iyon na isang "pambihirang tagumpay para sa sangkatauhan."

Ipinangako niya ang pagbuo ng isang "rainbow nation" o bahagharing bansa, kung saan ang lahat ng lahi—itim, puti, at iba pa—ay mamumuhay nang may kapayapaan at pagkakapantay-pantay. Pinasalamatan niya ang lahat ng tumulong upang makamit ang kalayaan. Ipinangako niya na palalayain ang kanyang mga kababayan mula sa kahirapan, diskriminasyon, at anumang uri ng pang-aapi.

Nagtapos siya sa isang malakas na panawagan: "Hayaan nating maghari ang kalayaan!"

Gabay na Tanong

Subukang sagutin ang mga tanong sa ibaba batay sa iyong binasa.

1. Ano ang "apartheid" na binanggit ni Mandela na nagwakas na?

2. Ano ang kanyang ipinangako na bubuuin sa South Africa?

3. Bakit niya tinawag na "bahagharing bansa" (rainbow nation) ang nais niyang mabuo?

4. Ano ang kahulugan ng pahayag na "Hayaan nating maghari ang kalayaan"?

5. Sa iyong palagay, paano nakatulong ang talumpating ito upang paghilumin ang sugat ng nakaraan ng South Africa?

Gawain 1: Subukan Natin! (Analohiya)

Punan ang patlang ng tamang salita upang mabuo ang analohiya. (Hint: Hindi case-sensitive ang sagot)

1. Bilanggo : Kulungan :: Pangulo :

2. Apartheid : Paghihiwalay :: Kalayaan :

3. Gabi : Dilim :: Pag-asa :

4. Talumpati : Magsalita :: Sanaysay :

5. Mandela : South Africa :: Rizal :

Gawain 2: Pangkatang Gawain (Offline)

Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Narito ang inyong mga gagawin (ito ay gagawin kasama ang guro sa klase):

Pangkat 1 (Visual): Gumawa ng Venn Diagram na naghahambing sa Talumpati ni Mandela at sa isang Tula.

Pangkat 2 (Auditory): Magsagawa ng 2-minutong Radyong Pantanghalan na sumusuri sa epekto ng talumpati ni Mandela.

Pangkat 3 (Kinesthetic): Magpakita ng isang Tableau (buhay na larawan) ng South Africa bago at pagkatapos ng talumpati.

Pangkat 4 (Literary): Sumulat ng isang maikling 'Spoken Word Poetry' (1-2 saknong) tungkol sa pagpapatawad at pagkakaisa.

Gawain 3: Reaksyon sa Video

Panoorin ang sipi mula sa aktwal na talumpati ni Nelson Mandela. Pagkatapos, isulat ang iyong reaksiyon sa kahon sa ibaba.

Ebalwasyon (Unang Araw - 10 puntos)

Piliin ang titik ng tamang sagot. I-click ang "Tapos Na!" sa ibaba para makita ang iyong iskor.

1. Ano ang tawag sa sistema ng paghihiwalay ng lahi na nagwakas sa South Africa?

A. Demokrasya

B. Apartheid

C. Monarkiya

D. Diktadurya

2. Ano ang tawag ni Nelson Mandela sa kanyang pangarap na bansa para sa South Africa?

A. Golden Nation

B. Perlas ng Silangan

C. Rainbow Nation

D. United Nation

3. Ang talumpati ay isang uri ng sanaysay na...

A. inaawit

B. binibigkas sa harap ng madla

C. isinusulat para sa sarili lamang

D. ipinipinta sa pader

4. Sino ang may-akda ng talumpating "Glory and Hope"?

A. Martin Luther King Jr.

B. Nelson Mandela

C. Barack Obama

D. Jose Rizal

5. Ang layunin ng talumpati ni Mandela ay...

A. maghiganti sa mga puti

B. magbigay-inspirasyon at manghikayat ng pagkakaisa

C. ipagmalaki ang kanyang pagkakakulong

D. humingi ng tulong pinansyal sa ibang bansa

6. (Analohiya) Puti : Kapayapaan :: Bahaghari : __________

A. Pag-asa

B. Ulan

C. Pagkakaisa ng lahi

D. Kayamanan

7. "Hayaan nating maghari ang kalayaan!" Ang ibig sabihin nito ay...

A. magkakaroon ng bagong hari at reyna

B. tapos na ang pang-aapi at diskriminasyon

C. lahat ay malaya nang gumawa ng krimen

D. ang kalayaan ay mapanganib

8. (Analohiya) Talumpati : Sanaysay :: __________ : Awit

A. Tula

B. Musika

C. Sayaw

D. Gitara

9. Bakit mahalagang pag-aralan ang panitikan ng Africa?

A. Dahil ito ay utos ng guro.

B. Upang makakuha ng mataas na marka.

C. Upang makita ang kultura at mga aral na pandaigdigan.

D. Dahil wala nang ibang mapag-aralan.

10. Alin sa mga sumusunod ang HINDI tema ng talumpati ni Mandela?

A. Pagkakaisa

B. Pagpapatawad

C. Paghihiganti

D. Pag-asa

Ikalawang Araw: Aralin sa Wika

Tuwiran at Di-Tuwirang Pahayag

Balik-Aral

Kahapon, tinalakay natin ang talumpati ni Nelson Mandela. Natutuhan natin ang tungkol sa "Apartheid" at ang pangarap niyang "Rainbow Nation." Ang kanyang mensahe ay nakatuon sa pagkakaisa, pagpapatawad, at pag-asa.

Pagbasa sa Lunsarang Akda (SONA)

Pansinin ang mga naka-bold na pahayag sa buod ng isang SONA ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr.

Sa kanyang taunang talumpati, tiniyak ng Pangulo ang pagpapabuti sa agrikultura. Sinabi niya na ang kanyang layunin ay mapababa ang presyo ng pagkain. Mariin niyang ipinahayag, "Bilang leksyon, ang mga nasabat na kargamento ng bigas ay agad nating ipinamahagi sa ating mga mahihirap na kababayan."

Dagdag pa ng Pangulo, ang edukasyon daw ay mananatiling prayoridad. Nangako siya na palalakasin ang suporta sa mga guro. Sa pag-anyaya sa mga mamumuhunan, sinabi ng Pangulo, "The Philippines is ready. Invest in the Filipino!"

Pagtalakay sa Wika

Napansin mo ba ang dalawang paraan ng paglalahad ng mensahe? Ito ang Tuwiran at Di-Tuwiran.

1. Tuwirang Pahayag (Direct Speech)

Ito ang eksaktong sinabi ng tauhan. Palaging ginagamitan ng panipi (" ").

Hal. Sinabi ng Pangulo, "Invest in the Filipino!"

2. Di-Tuwirang Pahayag (Indirect Speech)

Ito ay pag-uulat o pagkukuwento sa sinabi ng tauhan. HINDI ginagamitan ng panipi. Ginagamitan ito ng mga panandang "na", "daw/raw", o "ayon kay".

Hal. Sinabi niya na ang kanyang layunin ay mapababa ang presyo.

Gawain: Pagsasanay sa Wika

Subukang baguhin ang ayos ng mga pangungusap. I-type ang iyong sagot at i-click ang "Ipakita ang Sagot" para i-check.

1. Gawing Di-Tuwiran:

Sabi ni Gng. Reyes, "Magkakaroon tayo ng pagsusulit bukas."

Sagot: Sabi ni Gng. Reyes na/daw magkakaroon kami ng pagsusulit bukas.

2. Gawing Tuwiran:

Tinanong ako ni Ana kung tapos ko na raw ang proyekto.

Sagot: "Tapos mo na ba ang proyekto?" tanong sa akin ni Ana.

Ebalwasyon (Ikalawang Araw - 5 puntos)

Piliin ang titik ng tamang sagot. I-click ang "Tapos Na!" sa ibaba para makita ang iyong iskor.

1. Alin sa mga sumusunod ang gumagamit ng Tuwirang Pahayag?

A. Sabi ni Rizal na ang kabataan ang pag-asa ng bayan.

B. "Ang kabataan ang pag-asa ng bayan," ayon kay Rizal.

C. Ang kabataan daw ang pag-asa ng bayan.

D. Ayon kay Rizal, ang kabataan ang pag-asa ng bayan.

2. "Huwag kayong mag-ingay," pakiusap ng guro. Gawing Di-Tuwirang Pahayag.

A. Pakiusap ng guro na huwag kayong mag-ingay.

B. Pakiusap ng guro, "Huwag kayong mag-ingay."

C. "Huwag daw kayong mag-ingay," sabi ng guro.

D. Ang guro ay nakiusap at nagsabing huwag mag-ingay.

3. Aling salita ang HINDI karaniwang ginagamit sa di-tuwirang pahayag?

A. na

B. daw

C. ayon sa

D. panipi ( " " )

4. (Di-Tuwiran) Paalala ng coach __________ ang mahalaga raw ay lumaban ka.

A. kung

B. na

C. ay

D. gawa ng

5. (Di-Tuwiran) Sinabi ng Pangulo na ang pagkakaisa ang susi sa kaunlaran. (Tuwiran) "__________," sabi ng Pangulo.

A. Ang pagkakaisa ba ang susi sa kaunlaran?

B. Ang pagkakaisa raw ang susi sa kaunlaran.

C. Ang pagkakaisa ang susi sa kaunlaran.

D. Sabi ng Pangulo, ang pagkakaisa ang susi.

Pagninilay (Sintesis ng 2 Araw)

Pagkatapos ng dalawang araw na aralin, sumulat ng isang maikling talata (parang sarili mong SONA para sa klase) na gumagamit ng natutuhan mo. Siguraduhin na mayroon itong hindi bababa sa isang tuwiran at isang di-tuwirang pahayag.