Panimula: Damdamin ng Pagmamahal
Bilang panimula, panoorin at pakinggan natin ang isang awitin na nagpapakita ng pagmamahal. Suriin kung ano ang pangunahing tema o mensahe nito. Ito ay magkokonekta sa ating tula mamaya.
Input: Ano ang Simbolismo?
Ang **Simbolismo** ay ang paggamit ng mga ordinaryong bagay (tao, lugar, hayop, kulay) na may kakabit na mas malalim na kahulugan kaysa sa literal nitong itsura. Ito ay isa sa mga elemento na nagbibigay-kasiningan sa isang tula.
Halimbawa: Puso = Pag-ibig; Puting Kalapati = Kapayapaan
Akda: Hele ng Ina sa Kaniyang Panganay
Salin sa Ingles ni Jack H. Driberg | Isinalin sa Filipino ni Mary Grace A. Tabora
Mangusap ka, aking sanggol na sinisinta.
Mangusap ka sa iyong namimilog at nagniningning na mga mata,
Wangis ng mata ng bisirong-toro ni Lupeyo.
Mangusap ka, aking musmos na supling.
Ang iyong mga kamay na humahaplos sa akin.
Na puno ng tibay at tatag bagaman yari’y munsik.
Magiging kamay ito ng mandirigma, aking anak.
Kamay na magpapasaya sa iyong ama.
Tingnan mo’t nananabik na ako’y sapulin:
Nagbabalak nang humawak ng panulag na matalim.
Aking giliw, ngalan ng mandirigma sa’yo ilalaan,
at mamumuno sa kalalakihan.
At ika’y hahalikan sa yapak ng mga kaapo-apohan,
Kahit pa malaon nang naparam sa sanlibutan.
Ngunit lagi kong maaalala ang pagkapit mo sa akin,
Maging ang paghimlay mo sa aking dibdib,
At ang pagsulyap-sulyap sa akin.
Kapag ika’y itinanghal na gererong marangal,
Ako’y malulunod sa luha ng paggunita.
Munting mandirigma, paano ka namin pangangalanan?
...Hindi hamak na ngalan sa iyo’y ibibigay,
Hindi ka rin ipapangangalan sa iyong amang si Nawal sapagkat ika’y panganay.
Higit kang pagpapalain ng poon at ang iyong kawan.
Ikaw ba’y tatawaging “Hibang” o “Kapusugan?”
Ikaw ba’y tatawaging waring dumi ng baka na “anak ng kamalasan?”
Ang poo’y di marapat na pagnakawan,
Sa iyo’y wala silang masamang pinapagimpan.
...Ika’y biniyayaan ng mga matang naglalagablab.
At ang pambihirang pangungunot ng iyong kilay
Ay hindi ba palatandaan na ika’y maingat nilang pinanday?
Yaman ni Zeus at Aphrodite sa iyo’y kanilang inalay.
...Paano ka pangangalanan, aking inakay?
Ikaw ba’y lahi na iyong lahi o naiibang nilalang?
Munting mandirigma, sinong anito sa iyo’y nananahan?
...Ikaw ba’y kanlong ng kapayapaan?
Ngunit ika’y tila leopardong nasa palumpong at tumatanaw.
...Aking supling, ngayon ako’y nasa kaluwalhatian.
Ngayon, ako’y ganap na asawa.
Hindi na isang nobya, kundi isang ina.
Maging maringal, aking supling na ninanasa.
Maging mapagmalaki kaparis ng aking pagmamalaki.
Ika’y magbunyi kaparis ng aking pagbubunyi.
Ika’y irugin kaparis ng pagliyag na aking nadarama.
Anak, na ibinunga ng pag-ibig ng matipunong kabiyak.
Sa wakas, ako’y kahati ng kaniyang puso, ina ng kaniyang unang anak.
Ang kaniyang kaluluwa’y ligtas sa iyong pag-iingat,
Aking supling, ako, ako na sadyang sa iyo’y humulma.
Samakatuwid, ako’y minahal.
Samakatuwid, ako’y lumigaya.
Samakatuwid, ako’y kapilas ng buhay.
Samakatuwid, ako’y nagtamasa ng dangal.
Iingatan mo ang kaniyang libingan kung siya’y nahimlay.
Tuwinang gugunitain yaring kaniyang palayaw.
Aking supling, mananatili siya sa iyong panambitan,
Walang wakas sa kaniya’y daratal mula sa pagsibol ng ‘yong kabataan.
Ikaw ang kaniyang kalasag at sibat, pag-asa’t kaligtasan sa hukay.
Sa iyo, siya’y muling mabubuhay tulad ng suwi sa kalupaan.
At ako ang ina ng kaniyang panganay.
Ika’y mahimbing, supling ng leon, nyongeza’t nyumba.
Ika’y mahimbing,
Ako’y wala nang mahihiling.
Talasalitaan
- Wangis: Kamukha, katulad
- Munsik: Maliit
- Mandirigma: Gerero, taong nakikipaglaban
- Supling: Anak, lahi
- Nahimlay: Namatay, namahinga
Mga Gabay na Tanong
Pag-isipan ang mga tanong na ito habang binabasa ang tula:
- Sino ang nagsasalita at ano ang pangarap niya para sa anak?
- Ano ang sinisimbolo ng "kalasag at sibat" at "suwi sa kalupaan"?
- Anong kultura ng mga taga-Africa ang masasalamin sa tula?
Mga Gawain (Interaktibo)
Gawain 1: Symbolism Chart (I-click para malaman!)
I-click ang mga card sa ibaba upang malaman ang sinisimbolo ng mga ito batay sa tula.
Bisirong-toro (Mata)
(I-click upang makita ang sagot)
Bisirong-toro (Mata)
Kahulugan: Nagniningning, puno ng buhay at pag-asa.
Leopardo
(I-click upang makita ang sagot)
Leopardo
Kahulugan: Simbolo ng pagiging mandirigma, matapang, at handa sa laban.
Suwi sa Kalupaan
(I-click upang makita ang sagot)
Suwi sa Kalupaan
Kahulugan: Pagpapatuloy ng lahi o buhay ng ama sa pamamagitan ng anak.
Gawain 2: Pagninilay
Paano mo maiuugnay ang pagmamahal ng inang African sa tula sa pagmamahal ng iyong sariling ina?
Pagsusulit sa Panitikan (10 Puntos)
Subukan natin kung naunawaan mo ang aralin. Piliin ang titik ng tamang sagot.
Panimula: Emoji-Scale!
Tulad ng ating aralin kahapon, ang damdamin ay mahalaga. Tingnan ang mga emojis na ito. Paano mo sila aayusin batay sa tindi ng emosyon?
May mga salitang masaya (😊) at may mga salitang *sobrang* saya (😂)!
May mga salitang inis (😠) at may mga salitang *matinding* galit (😡)!
Ang ating aralin ngayon ay tungkol sa **Pag-aantas ng mga Salita** ayon sa tindi ng damdamin.
Lunsarang Akda (Pilipinas)
Basahin ang sipi mula sa **'Pag-ibig sa Tinubuang Lupa'** ni Andres Bonifacio. Pansinin ang matitinding salita na ginamit.
Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya
Sa pagkadalisay at pagkadakila
Gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa?
Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.
Walang mahalagang hindi inihandog
Ng may pusong mahal sa Bayang nagkupkop,
Dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod,
Buhay ma’y abuting magkalagut-lagot.
Gumamit si Bonifacio ng matitinding salita tulad ng "pagkadalisay," "pagkadakila," at "buhay ma'y magkalagut-lagot" upang ipahayag ang kanyang damdamin.
Input: Pag-aantas ng Salita (Clining)
Ito ay pag-aayos ng mga salita mula sa pinakamababa hanggang sa pinakamataas na antas ng damdamin.
Halimbawa (Pagmamahal):
Halimbawa (Galit):
Pagsasanay sa Wika
Gawain 1: Hagdan ng Emosyon
Lagyan ng bilang 1 (pinakamababa), 2 (katamtaman), at 3 (pinakamatindi) ang mga salita sa bawat set.
Gawain 2: Pili-Salita
Punan ang patlang ng pinakaangkop na salita mula sa pagpipilian.
Pagsusulit sa Wika (5 Puntos)
Piliin ang salitang may **pinakamatinding** damdamin sa bawat pangkat.
Pangwakas na Pagninilay
Ngayong natapos mo na ang Aralin 1 (Simbolismo) at Aralin 2 (Pag-aantas), sagutin ang tanong na ito:
"Paano nagkakaugnay ang aralin natin sa Simbolismo at Pag-aantas ng Damdamin? Paano mo magagamit ang dalawang ito sa iyong buhay?"